شناخت اجتماعیشناخت اجتماعی، یکی از مباحث مطرح در روان‌شناسی اجتماعی بوده و بیان می‌کند که ما چگونه به اطلاعات توجه می‌کنیم، آنها را ذخیره می‌کنیم و در موقع لزوم به یاد می‌آوریم. به همین خاطر شناخت اجتماعی رابطه نزدیکی با ادراک اجتماعی (Social perception) دارد. زیرا هر دوی آنها درباره فرایندهای اساسی بحث می‌کنند که زیربنای فهم ما را از دنیای اجتماعی تشکیل می‌دهند. ۱ - مقدمهانسان موجودی اجتماعی است و به تعامل با دیگران نیاز دارد. ما در معاشرت با دیگران اطلاعات بسیاری به دست می‌آوریم که به نحوی آنها را دسته‌بندی و منسجم می‌کنیم و بخش‌های مهم و مفید آنها را به حافظه می‌سپاریم. برای داوری و قضاوت درباره دیگران باید بتوانیم این اطلاعات ذخیره‌شده را با هم ترکیب کنیم و به شناختی درست از دنیای اطرافمان دست یابیم. ۲ - شباهت با ادراک اجتماعیشناخت اجتماعی بیان می‌کند که ما چگونه به اطلاعات توجه می‌کنیم، آنها را ذخیره می‌کنیم و در موقع لزوم به یاد می‌آوریم. به همین خاطر شناخت اجتماعی رابطه نزدیکی با ادراک اجتماعی (Social perception) دارد. زیرا هر دوی آنها درباره فرایندهای اساسی بحث می‌کنند که زیربنای فهم ما را از دنیای اجتماعی تشکیل می‌دهند. ۳ - تفاوت با ادراک اجتماعیلازم به یادآوری است که این دو مبحث حداقل از یک جهت با هم تفاوت اساسی دارند. ادراک اجتماعی از مدت‌ها قبل مورد توجه روان‌شناسان اجتماعی بوده است، در حالی که توجه به شناخت اجتماعی و تلاش در جهت پیشرفت آن به سایر علوم مرتبط می‌شود. از اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی به بعد پژوهشگرانی که به مطالعه ابعاد شناختی انسان مانند توجه، حافظه (Memory) و استدلال می‌پرداختند، به پیشرفت‌های عظیمی دست پیدا کردند. ۴ - استفاده از مفاهیم و اصول و وشهابسیاری از روان‌شناسان اجتماعی، تحت تاثیر این پیشرفت‌ها درصدد برآمدند تا اصول، روش‌ها و یافته‌های مطالعات علوم شناختی را در رشته علمی خود به‌کار گیرند. در نتیجه، برخی از مفاهیم و اصول شناخت اجتماعی از رشته‌های علمی دیگر به‌ویژه روان‌شناسی شناختی، وارد روان‌شناسی اجتماعی شد. [۱]
آذربایجانی، مسعود و دیگران، روان‌شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، ص۹۶-۹۷، تهران، سمت، ۱۳۸۷، چاپ سوم.
درست است که این اصول و مفاهیم در فهم فرایند شناخت دیگران در روان‌شناسی اجتماعی بسیار مفید بودند، اما از لحاظ سبک با مفاهیم موجود در دیگر بخش‌های این علم متفاوت هستند. ۵ - پردازش اطلاعات اجتماعیدر شناخت اجتماعی تاکید بر یافت این مطلب است که ما اطلاعات اجتماعی درباره مردم، موقعیت‌های اجتماعی و گروه‌ها را چگونه پردازش می‌کنیم. در مسیر رسیدن به این مطلب، شناخت اجتماعی به بحث پیرامون چند موضوع می‌پردازد. ۵.۱ - طرح‌های ذهنینخست چگونگی اندوزش اطلاعات و شکل‌گیری طرح‌های ذهنی (Schema) که تاثیر چشمگیری بر شناخت اجتماعی می‌گذارد. [۲]
کریمی، یوسف، روان‌شناسی اجتماعی، ص۳۹-۴۱، تهران، ارسباران، ۱۳۸۴، چاپ چهاردهم.
۵.۲ - میانبرهای ذهنیدوم بررسی میانبرهای ذهنی (Shortcuts) که در برخورد با اطلاعات وسیع به ما کمک می‌کنند به روشی موثر از عهده پردازش و درک دنیای خود برآییم. ۵.۳ - سوگیریهاسوم بررسی سوگیری (Bias) هایی است که در افکار ما به وجود می‌آیند و سبب می‌شوند که به برخی اطلاعات بیشتر و به برخی دیگر کمتر توجه کنیم. ۵.۴ - خودپنداره و حرمت خودیکی دیگر از مباحث مورد بحث در شناخت اجتماعی، شناخت خود است که معمولا از دو جنبه مهم "خودپنداره" (self-concept) و "حرمت خود" (self- esteem) مورد بررسی قرار می‌گیرد. [۳]
ارونسون، الیوت، روان‌شناسی اجتماعی، ص۱۳۹-۱۴۵، حسین شکرکن، تهران، رشد، ۱۳۸۶، چاپ چهارم.
۶ - پانویس
۷ - منبع• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «شناخت اجتماعی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۵/۲۹. |